Bij de overgang van de duim naar de hand zit een scharniergewricht, het MCP-gewricht (metacarpofalangeale gewricht). Dit gewricht wordt stabiel gehouden door een samenspel van verschillende elementen in de duim en hand. Hierdoor heeft de duim veel bewegingsvrijheid en tegelijkertijd worden de bewegingen beperkt zodat het gewricht niet beschadigd raakt en de duim krachtig kan grijpen. Onderdeel van dit ingewikkelde systeem zijn de gewrichtsbanden (ligamenten).
Bij een skiduim of jachtopzienersduim gaat het specifiek om één van die ligamenten, het ulnaire collaterale ligament. Deze gewrichtsband zorgt ervoor dat de duim niet te ver naar achteren, weg van de hand, kan buigen. Bij de skiduim is deze gewrichtsband met kracht geheel of gedeeltelijk gescheurd of verrekt. Bij de jachtopzienersduim is de band verzwakt door jarenlange overbelasting. Het resultaat van beide is een onstabiel gewricht. Soms is bij het met kracht ontstaan van het letsel ook een botfragmentje losgekomen. Als de instabiliteit langdurig blijft voortduren kan slijtage in het gewricht optreden.
Als je last hebt van een skiduim of een jachtopzienersduim uit zich dat beide in zwelling en pijn bij het onderste gewricht van de duim, aan de binnenzijde van de overgang van de duim naar de hand. De pijn is zeer precies, met één vinger aan te wijzen. Op die plaats kan er ook een blauwe verkleuring van de huid te zien zijn en je hebt last van krachtverlies van de duim. Je merkt dat vooral bij het opendraaien van een pot of het samenknijpen van je wijsvinger en je duim. Onterecht worden de termen skiduim en jachtopzienersduim vaak als synoniemen gebruikt, maar zoals gezegd zit het verschil in de oorzaak van het letsel.
Bij een skiduim is er sprake van acuut letsel, dat wil zeggen dat de gewrichtsband beschadigt door een grote kracht die de duim naar buiten laat klappen. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als een skiër tijdens een val met zijn duim in de lus van de skistok blijft haken. Ongeveer 5 tot 10 procent van alle skiletsels betreft een skiduim en het is het meest voorkomende armletsel bij skiërs, vandaar de naam. Ook bij balsporten zoals volleybal, basketbal of voetbal komt het regelmatig voor wanneer een bal met grote snelheid op de uitgestrekte duim terecht komt.
Bij acuut letsel is het zaak je duim direct te immobiliseren (onbeweeglijk te maken), te koelen en hoog te houden. Met noemt dit het ICE-principe:
Daarna zo snel mogelijk naar een arts en de situatie waarbij het letsel is opgelopen goed beschrijven.
Als je de klachten herkent, zeker na een harde klap op de gestrekte duim, is een grondig onderzoek van een arts noodzakelijk. Een skiduim komt vaak voor, maar wordt soms niet herkend en dit kan de kans op een volledig herstel kleiner maken en slijtage aan het gewricht veroorzaken. De arts zal eerst naar je verhaal luisteren en je duim bekijken en bevoelen. Kun je de pijnlijke plek heel precies aanduiden en is er een blauwe verkleuring van de huid te zien op de plek waar de pijn zit? Soms kan de arts een scheur in de band door de huid heen voelen, maar een zwelling kan dit moeilijk maken. Als je continu pijn voelt, ook als je je duim niet beweegt, is er waarschijnlijk sprake van een uitgerekte band.
Daarna zal de arts de Valgusstress-test uitvoeren om te zien hoe stabiel het gewricht nog is. Hierbij duwt de arts je duim naar buiten en naar achteren in verschillende posities. De stabiliteit van het gewricht bepaalt de arts aan de hand van de grootte van de hoek die de duim kan maken. Hierbij wordt ook een vergelijking gemaakt met je gezonde duim. Als het gewricht nog redelijk stabiel is, is de kans groot dat het gaat om een gedeeltelijk gescheurde of verrekte band. Als het gewricht erg onstabiel is, is de band waarschijnlijk geheel gescheurd. Soms wordt deze test uitgevoerd terwijl men een röntgenfoto neemt. Op die manier wordt beeldend duidelijk hoe onstabiel het duimgewricht is.
Omdat deze test heel pijnlijk kan zijn kun je met de arts overleggen over een pijnstillende injectie. In sommige gevallen is het echter belangrijk dat je kunt aangeven of de pijn erger wordt in een bepaalde stand. Pijnstilling is dan niet mogelijk.
Na een harde klap op je duim (acuut letsel) zal er altijd een röntgenfoto genomen moeten worden omdat het mogelijk is dat er naast de geblesseerde band ook een botfragmentje losgekomen is. Een dergelijke breuk heet een avulsiefractuur.
Wanneer de arts een volledig gescheurde band vermoedt, kan het nodig zijn een echografie uit te voeren. Met geluidsgolven wordt dan een beeld gevormd van de binnenkant van je duim. Hiermee kan duidelijk worden of er sprake is van een volledige afscheuring met een extra complicatie, de Stener laesie. In dit geval is de gescheurde band onder een nabijgelegen pees vandaan geschoten. De operatieve ingreep die dan nodig is om de band opnieuw aan het bot te verankeren vereist extra vaardigheid en ervaring van de chirurg.
Het doel van de behandeling is het gewricht opnieuw te stabiliseren. Een snelle behandeling maakt de kans op een volledig herstel van de kracht en beweeglijkheid van je duim aanzienlijk groter. Welke behandeling wordt ingezet hangt in de eerste plaats af van de ernst van de blessure.
Is de gewrichtsband verrekt of gedeeltelijk gescheurd dan zal de arts eerst een conservatieve (niet-chirurgische) behandeling starten. Dat is zelfs mogelijk wanneer er een botfragmentje is losgekomen dat nog heel mooi op de juiste plek staat. Als de band geheel gescheurd is of een losgeraakt botfragmentje is tijdens het ongeval verschoven, is een operatie noodzakelijk.
Als er geen breuk is en de band is niet volledig door- of afgescheurd, of er is een nette breuk en de duim staat in de gewone stand, dan kan worden volstaan met een spalk. Je krijgt eerst ongeveer twee weken een vaste gipsspalk. Men zet je duim in een licht gebogen stand zodat er geen spanning op de geblesseerde band staat. Als de verrekking erg licht is kan men ook volstaan met het intapen van de duim. Na deze periode test de arts de stabiliteit van het gewricht. Als er voldoende stabiliteit is stap je over op een afneembare spalk en moet je beginnen met oefeningen. Deze periode duurt ongeveer drie tot vier weken.
Vijf keer per dag mag je de spalk afdoen en, gedurende 5 tot 10 minuten, voorzichtig je duim buigen en strekken. Je mag spanning voelen, maar geen pijn.
Als dit goed gaat mag je beginnen met het opbouwen van de kracht van je duim. Hiervoor moet je de duim en wijsvinger in de pincetgreep zetten terwijl het gewricht onder aan de duim recht blijft, vervolgens kun je de druk opvoeren. De fysiotherapeut leert je hoe je deze oefening op de juiste manier moet uitvoeren. De ergotherapeut zal je leren hoe je de duim kunt ontzien door bijvoorbeeld zware voorwerpen anders beet te pakken. Na ongeveer acht weken kun je je normale bezigheden weer oppakken.
De operatie vindt plaats in dagopname. Dat wil zeggen dat je dezelfde dag nog naar huis mag. Je krijgt volledige narcose of een regionale verdoving. In het laatste geval krijg je een injectie in de oksel. De pijn van de injectie is te vergelijken met de verdoving bij de tandarts.
De chirurg zal het uiteinde van de gewrichtsband met een speciale techniek aan het bot hechten, zodat de hechtingen voldoende beweging toelaten. Een eventueel klein los botfragmentje zal worden verwijderd, maar een groter fragment wordt op de juiste plek teruggeplaatst en, als het nodig is, met een stalen pin of ankertje vastgezet.
Als de operatie binnen vier weken na het ongeval heeft plaatsgevonden, is het resultaat meestal erg goed. De pijn en stijfheid zijn vaak minimaal en de kracht van de duim herstelt zich meestal volledig.
Een implantaat is een medisch hulpmiddel dat in uw lichaam is geplaatst. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een heup- of borstprothese, een pacemaker, of platen en schroeven. Wilt u meer weten over uw implantaat of prothese? Kijk dan in uw dossier op Mijn Rijnstate in het menu onder 'Implantaten'. Hier vindt u informatie als de naam, het type implantaat, het serienummer, en de datum waarop u uw implantaat heeft gekregen.
Heb je na het lezen van deze informatie nog vragen? Neem dan contact op met een van onderstaande poliklinieken:
Buiten kantooruren neem je in geval van spoed contact op met de Spoedeisende Hulp via 088 - 005 6680.
Voor deze behandeling ontvangen wij je graag bij Rijnstate Clinics. Rijnstate Clinics is onderdeel van topklinisch ziekenhuis Rijnstate. Bij Rijnstate Clinics zijn we gespecialiseerd in planbare zorg. Planbare zorg is zorg die medisch gezien geen spoed heeft. Maar vaak voor de beleving van de patiënt wel spoed heeft. We bieden de beste medische zorg met snelle toegangstijden, de beste medisch specialisten en een vast zorgteam. Met de vertrouwde expertise en het hoogwaardige operatiekamercomplex van Rijnstate zijn we er voor iedereen.