Operatie hernia of lumbale kanaalstenose

Hoe ontstaat een hernia of kanaalstenose?

Bouw van de wervelkolom

De wervelkolom vormt de spil van het bewegingsapparaat. Ze omhult het ruggenmerg en de zenuwwortels en vormt de aanhechting van het bekken en de belangrijkste spieren van de romp. De wervelkolom bestaat onder andere uit wervels. In elke wervel zit een gat. De wervels zijn op elkaar gestapeld waardoor een kanaal ontstaat. Door dit wervelkanaal lopen de ruggenmergzenuwen. Deze zenuwen gaan naar beide benen. Tussen de wervels zit een tussenwervelschijf. Deze bestaat uit een elastische kern (nucleus pulposus) die is omgeven door een stevige, vezelige ring.

Rughernia

Als in de vezelige ring van de tussenwervelschijf een zwakke plek of scheur ontstaat, kan de kern gaan uitpuilen. We spreken dan van een hernia nuclei pulposi, in de volksmond een rughernia genoemd.

De meest voorkomende rughernia’s (95 procent) liggen tussen de vierde en vijfde lendenwervel (L4-L5) en tussen de vijfde lendenwervel en het heiligbeen (L5-S1). Als de uitstulping van de tussenwervelschijf in dit gedeelte van de wervelkolom zit, kan dit een uitstralende pijn naar de benen veroorzaken. Als een behandeling met rust, medicijnen, fysiotherapie en een eventuele behandeling door het pijncentrum onvoldoende resultaat opleveren, kun je uiteindelijk een operatie overwegen.

Lumbale Kanaalstenose

Door artrose van de wervelkolom en/of uitpuilende tussenwervelschijven kan het kanaal te nauw zijn geworden. Dit komt voornamelijk op oudere leeftijd voor. Door de vernauwing kunnen zenuwen in de verdrukking komen. Dit veroorzaakt pijn in de benen, voornamelijk met lopen en staan.

Als rust, medicijnen en/of fysiotherapie onvoldoende resultaat opleveren, kun je uiteindelijk een operatie overwegen.

Welke behandelingen zijn er mogelijk?

Een hernia is vaak erg pijnlijk, maar gelukkig onschuldig. Vaak gaan je pijnklachten na zes tot negen weken vanzelf over. De huisarts heeft hier meer informatie over en kan je hierbij begeleiden. Ook kan de huisarts voor de juiste pijnstilling zorgen. Daarnaast helpt fysiotherapie ook. Vooral om de toegenomen spierspanning te verminderen en rugspieren sterker te maken. De uitpuilende tussenwervelschijf moet slinken. Dit gebeurt vaak spontaan. In de eerst weken moet je je rug zo weinig mogelijk belasten, maar bedrust is niet nodig.

Er zijn veel behandelmogelijkheden. Je bepaalt samen met je arts wat voor jou de beste behandeling is. Hieronder lees je wat je kunt verwachten van een operatie.

Voor de operatie

Hoe bereid je je voor?

Na jouw eerste gesprek met de chirurg heb je een afspraak bij de Preoperatieve Screening (POS). Hier krijg je van de anesthesist uitleg over de narcose en heb je een intakegesprek met een verpleegkundige en een apotheekmedewerker. Neem eventuele medicijnen die je gebruikt (in hun verpakking) mee naar het ziekenhuis. Het is ook aan te bevelen een medicatielijst mee te nemen, deze is verkrijgbaar bij jouw eigen apotheek.

Indien mogelijk krijg je bij het bezoek aan de Preoperatieve Screening direct een operatiedatum. De anesthesioloog bespreekt met jou de voorschriften rond eten en drinken vóór de operatie.

Opname

Op de opnamedag meld je je op het afgesproken tijdstip bij de Opname. Wij raden je aan om sieraden en andere kostbaarheden thuis te laten. Vanaf de opnamebalie ga je naar de verpleegafdeling. Een verpleegkundige informeert je over de gang van zaken op de afdeling.

Je krijgt operatiekleding aan. Eventuele sieraden of prothese(n) moet je af- of uitdoen en als je make-up draagt moet je dit verwijderen. Indien voorgeschreven krijg je medicatie (ter voorbereiding op de verdoving) van de verpleegkundige voordat je naar de operatiekamer gaat.

De operatie

Hoe verloopt de operatie?

De operatie wordt uitgevoerd onder volledige narcose. Tijdens de operatie zoekt de chirurg de beknelde zenuwwortel op. Indien er sprake is van een kanaalstenose wordt er met name ruimte gemaakt door aangegroeide botrandjes te verwijderen.

Indien er sprake is van een hernia wordt deze ook opgezocht en verwijderd. De vrijgekomen zenuw wordt voorzichtig opzij gehouden, waarna de onderliggende uitstulping van de tussenwervelschijf met fijne tangetjes weggenomen wordt. Om de kans op een nieuwe hernia zo klein mogelijk te maken, verwijdert de specialist zoveel mogelijk van de zachte kern van de tussenwervelschijf, waarbij de vezelring intact blijft. Ook bij zeer grondig uitruimen blijft meer dan 70 procent van de tussenwervelschijf achter.

De wond wordt gehecht met oplosbare hechtingen. Het kan zijn dat je een drain krijgt om wondvocht en bloed af te voeren.

Na de operatie

Wat gebeurt er na de operatie?

Na de operatie word je naar de uitslaapkamer gebracht, waar je rustig kunt bijkomen van de operatie. Na enige tijd mag je terug naar de afdeling. Je hebt een infuus voor vochttoediening. Als je pijn hebt kun je om een pijnstiller vragen. Als je niet misselijk bent, krijg je een kopje thee en beschuit. Gaat dit goed? Dan mag je weer snel uitbreiden naar wat je normaal eet en drinkt. Je mag in principe starten met bewegen naar wat je kunt, tenzij anders vermeld in het operatieverslag. De verpleegkundige en/of fysiotherapeut leert je hoe je het gemakkelijkste in bed kunt draaien, tot zit komen of lopen. Mocht het zijn dat je de nacht moet blijven, dan krijg je een onderhuidse injectie om trombose te voorkomen. Deze krijg je 1 keer per dag zolang je in het ziekenhuis bent.

Mag je dezelfde dag naar huis? Dan komt de fysiotherapeut bij je en informeert je over de oefeningen thuis. Je krijgt ook instructies over het op de juiste manier komen tot zitten, lopen en traplopen. Hij/zij bespreekt met je wat je zelfstandig mag doen. Is het al bekend dat je een nacht moet blijven? Dan komt de fysiotherapeut de volgende dag.

De dag na de operatie

De dag na de operatie wordt de eventuele wonddrain verwijderd. De operatiewond wordt bekeken en het kan zijn dat de fysiotherapeut (nog eens) bij je komt.

Pijn

Een goede pijnbestrijding is belangrijk voor het genezingsproces. Je krijgt van de verpleegkundige op vaste tijden pijnstillers zolang dit nodig is. Het komt regelmatig voor dat de pijn en de klachten niet meteen na de operatie verdwenen zijn. In enkele gevallen is de pijn net zo erg als voor de operatie. Na verloop van tijd moeten deze klachten afnemen. Na de derde dag na de operatie is er vaak een kortstondige terugkeer van uitstralingspijn. Dit komt door zwelling van het weefsel in het gebied waar de operatie heeft plaatsgevonden. Deze napijn is na enige tijd meestal weer verdwenen. Bij ontslag krijg je zo nodig een recept voor pijnstillers mee.

Wanneer de pijn verdwenen is, kun je de doofheid of andere gevoelsstoornissen in het been sterker voelen dan voor de operatie. Vaak verdwijnt deze gevoelsstoornis vanzelf. Krachtsverlies veroorzaakt door de afgeknelde zenuw vermindert vaak na de operatie. Rugklachten kunnen ook verdwijnen maar over het algemeen heeft de operatie daar weinig invloed op.

Ontslag en controle

Als je aan een hernia bent geopereerd, kun je meestal al de dag van operatie naar huis. Een stenose vraagt vaak om een iets uitgebreidere ingreep, maar toch is het vaak mogelijk om op de eerste dag na de operatie naar huis te gaan. Het kan voorkomen dat de arts van deze richtlijn afwijkt en jou eerder of juist later uit het ziekenhuis ontslaat. Bij ontslag krijg je een afspraak mee voor controle na zes weken bij de verpleegkundig specialist orthopedie of orthopeed.

Weer thuis

Het is belangrijk na ontslag zelf thuis de instructies van de fysiotherapeut uit het ziekenhuis op te volgen wat betreft houding, bewegen en oefenen.

Als het nodig is volgt er een verwijzing voor fysiotherapeutische nabehandeling. De fysiotherapeut van het ziekenhuis geeft je in dat geval een overdracht mee voor de fysiotherapeut bij jou in de buurt. Je moet wel zelf deze afspraak maken.

Adviezen en leefregels

In overleg met de behandelend arts, huisarts of therapeut kun je jouw dagelijkse activiteiten en sport hervatten.
Regel vóór opname hulp voor de eerste weken na de ingreep, bijvoorbeeld voor boodschappen en zwaar huishoudelijk werk. Dit kan jouw partner zijn, maar als je alleen woont is het verstandig om vóór opname hiervoor mantelzorg (buren, familie, vrienden) in te schakelen.
Rugbelasting kun je opvoeren afhankelijk van de pijn. Probeer ontspannen en soepel te bewegen. Het is belangrijk dat je leert aanvoelen wat jouw rug ‘aan kan’, of het nu om wandelen, fietsen, strijken, tuinieren, tillen of werken gaat. Om dit te leren moet je alles op jouw gemak doen. Probeer rustig uit wat wel en niet gaat, en waar jouw grenzen liggen.
Wissel liggen en lopen regelmatig af.
Maak de eerste weken geen lange autoritten. Lukt dit niet, onderbreek de autorit dan elk half uur om even te lopen en de rug te strekken. Wanneer je denkt zelf te kunnen rijden, dan mag dit. Let op: zorg voor een rechte zithouding zoals je aangeleerd hebt.
Als je een voorwerp optilt, is het belangrijk om goed door de knieën te gaan met een rechte rug en het voorwerp dicht bij jouw lichaam te houden.
Zolang je klachten hebt, is het verstandig via zijligging in en uit bed te gaan.
Fiets niet te veel tijdens de eerste drie weken na ontslag, zeker niet met harde tegenwind, berg op of over hobbelige wegen (onderrug buigt meer). Later kun je het fietsen uitbreiden, waarbij het verstandig is regelmatig af te stappen. Tijdens het fietsen kun je het best rechtop zitten, of met een gestrekte rug goed op het stuur leunen.
Er zijn geen beperkingen wat betreft seksuele activiteiten.
Overgewicht is belastend voor de rug. Houd jouw gewicht daarom nauwkeurig onder controle.
Overleg met jouw bedrijfsarts over wanneer en hoe je jouw werk kunt hervatten.
Verder krijg je na de revalidatieperiode geen beperkingen opgelegd. Met een verstandige leefwijze kun je helemaal herstellen en een leven leiden als voorheen.

Risico’s en complicaties

Welke risico’s en complicaties kunnen voorkomen?

Bij elke ingreep kunnen complicaties optreden, zoals een nabloeding of een wondinfectie. Om eventuele wondinfecties te voorkomen krijg je preventief antibiotica toegediend. Ook krijg je tijdens jouw verblijf in het ziekenhuis een injectie ter voorkoming van trombose.

Er zijn enkele complicaties die specifiek bij deze operatie kunnen optreden. Bij het weghalen van de botwoekering of hernia komt de chirurg dichtbij de centrale zenuwbanen. Deze worden omgeven door een dun beschermend vlies gevuld met vocht. Tijdens de operatie bestaat de kans dat het vlies beschadigd raakt en er vocht lekt. Dit lek geneest meestal vanzelf, maar kan tijdelijk hoofdpijnklachten veroorzaken. Indien er tijdens de operatie zo’n scheurtje ontstaat moet je soms iets langer bedrust houden voordat de fysiotherapeut met je komt oefenen.

Ook kunnen er door een zenuwbeschadiging complicaties optreden: toename of ontstaan van krachtverlies in een been/voet of gevoelsstoornis (doofheid/tintelingen) in een been/voet. De kans hierop is gelukkig erg klein.

Om het risico van een operatie op het verkeerde niveau maximaal te beperken, wordt er tijdens de operatie gebruik gemaakt van röntgendoorlichting. Indien een van de bovenstaande complicaties optreedt, duurt het herstel mogelijk langer.

Operatie bij rughernia of kanaalstenose

Inhoudsopgave